Trong vụ án đánh bạc việc xác định số tiền đánh bạc và số lần đánh bạc có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định yếu tố định tội, yếu tố định
khung hình phạt, áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự “phạm tội nhiều lần” được quy định tại điểm g khoản 1 Điều 48 Bộ luật Hình sự.
Theo điểm c khoản 2 Điều 1 Nghị quyết số 01/2010/NQ-HĐTP ngày 22/10/2010 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định tại Điều 248 và Điều 249 của Bộ luật Hình sự (Nghị quyết số 01/2010) thì “Trường hợp đánh bạc từ hai lần trở lên mà tổng số tiền, giá trị hiện vật dùng đánh bạc của từng lần đánh bạc bằng hoặc trên mức tối thiểu để truy cứu trách nhiệm hình sự (từ 2.000.000 đồng trở lên) thì người đánh bạc phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội đánh bạc với tình tiết tăng nặng “phạm tội nhiều lần” quy định tại điểm g khoản 1 Điều 48 của Bộ luật hình sự”.
Bên cạnh đó, để hướng dẫn cách xác định số lần đánh bạc dưới hình thức cá độ bóng đá, điểm b khoản 4 Điều 1 Nghị quyết số 01/2010 quy định: “Trường hợp đánh bạc dưới hình thức… cá độ bóng đá,... thì… một lần cá độ bóng đá… (để tính là một lần đánh bạc) được hiểu là… tham gia cá độ trong một trận bóng đá,... trong đó người chơi có thể chơi làm nhiều đợt. Trách nhiệm hình sự được xác định đối với người chơi một lần đánh bạc trong các trường hợp này là tổng số tiền, giá trị hiện vật dùng để chơi trong các đợt đó.”
Hướng dẫn của Nghị quyết số 01/2010 về việc xác định số tiền đánh bạc và số lần đánh bạc dưới hình thức cá độ bóng đá tương đối cụ thể. Tuy nhiên, trong thực tiễn, hình thức cá độ bóng đá diễn ra rất đa dạng nên việc xác định số tiền đánh bạc, số lần đánh bạc trong nhiều trường hợp có vướng mắc. Đơn cử qua 02 ví dụ sau:
Ví dụ thứ nhất: Vào khoảng 22 giờ 00 ngày 17/11/2012, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an thị xã T, tỉnh T bắt quả tang Nguyễn Hữu Th đang đối chiếu các phơi ghi tỷ lệ cá cược bóng đá ăn thua bằng tiền và tính tiền thắng, thua cho người tham gia cá cược tại nhà của Th (thuộc tổ 3, khóm A, phường P, thị xã T) nên đã bắt giữ Th và lập biên bản phạm tội quả tang. Vật chứng bị thu giữ gồm: 2.100.000 đồng; 01 quyển sổ tay bìa màu xanh ghi các cặp đấu ngày 17/11/2012 dưới hình thức “đá bão”, thể hiện số tiền trong sổ 6.700.000 đồng cùng một số vật dụng khác phục vụ việc đánh bạc. Trong số tiền Th bán kèo cá độ, có 01 người mua 3 trận với số tiền 2.100.000 đồng; còn lại nhiều người mua mỗi người từ 3 đến 4 trận và số tiền mua của từng người đều dưới 2.000.000 đồng.
Việc thắng thua của “đá bão” được xác định như sau: Người mua sẽ chọn từ 03 đội thuộc 03 cặp đấu trở lên trong số 54 đội của 27 cặp đấu trong đêm 17/11/2012. Người mua cược chỉ thắng khi tất cả các đội mà họ chọn đều dành thắng lợi. Nếu có 01 trong các đội mà người mua chọn bị thua thì người mua thua cược. Tiền thắng của người mua được xác định: số trận x 1,9 lần số tiền mua kèo. Vì vậy, Th bị khởi tố, truy tố, xét xử về tội “Đánh bạc” với số tiền đánh bạc là 6.700.000 đồng.
Xung quanh việc Tòa án cấp sơ thẩm xác định số tiền đánh bạc của Th là 6.700.000 đồng, có 02 quan điểm khác nhau:
Quan điểm thứ nhất cho rằng, Tòa án cấp sơ thẩm xác định số tiền đánh bạc của Th là 6.700.000 đồng là đúng quy định của pháp luật. Bởi vì, xét về hình thức mua bán kèo “đá bão”, người mua chọn từ 03 đội trong 03 cặp đấu trở lên trong số 54 đội trong 27 cặp đấu diễn ra trong đêm 17/11 rạng sáng 18/11/2012. Khi tất cả các đội mà người mua thắng trận thì người mua mới thắng kèo. Cho nên, việc bán kèo cá độ giữa các bị cáo với người mua từ 03 trận đấu trở lên. Tuy nhiên, các trận đấu này có liên quan với nhau trong cách tính thắng thua của bị cáo với người mua kèo, không thể tách rời nhau để tính số tiền độc lập của từng trận đấu. Vì vậy, số tiền 6.700.000 đồng mà bị cáo bán kèo cho người mua được xác định là 01 lần đánh bạc. Vì vậy, hành vi của bị cáo đã đáp ứng mặt khách quan của tội “Đánh bạc”. Trong trường hợp này không được chia nhỏ số tiền từng trận để xác định số lần và số tiền đánh bạc.
Quan điểm thứ hai cho rằng, việc Tòa án cấp sơ thẩm xác định tiền đánh bạc mà Th bán kèo cá độ là tổng số tiền mà bị cáo bán là không đúng quy định của pháp luật. Bởi vì, theo điểm b khoản 4 Điều 1 Nghị quyết số 01/2010 thì một lần cá độ bóng đá (để tính là một lần đánh bạc) được hiểu là tham gia chơi trong một trận bóng đá. Trong đó, người chơi có thể chơi làm nhiều đợt. Trách nhiệm hình sự được xác định đối với người chơi một lần đánh bạc trong các trường hợp này là tổng số tiền, giá trị hiện vật dùng để chơi trong các đợt đó. Vì vậy, Tòa án cần xác định số trận mà Th đã bán để xem xét trách nhiệm hình sự đối với bị cáo. Trong trường hợp này, do không tính được tiền của từng trận nên cần chia trung bình số tiền mua kèo với số trận mua kèo. Sau đó, cộng lại từng trận, những trận nào mà số tiền trên 2.000.000 đồng thì truy cứu trách nhiệm hình sự đối những trận mà tiền cá độ trên 2.000.000 đồng và họ còn chịu tình tiết tăng nặng “phạm tội nhiều lần” theo điểm g khoản 1 Điều 48 Bộ luật Hình sự. Đối với những trận mà các lần dưới 2.000.000 đồng thì không truy cứu trách nhiệm hình sự mà đề xuất với cơ quan có thẩm quyền xử lý hành chính.
Chúng tôi thống nhất với quan điểm thứ nhất về việc xác định số lần đánh bạc nhưng việc xác định tổng số tiền truy cứu trách nhiệm hình sự Th là chưa phù hợp. Bởi vì, theo hướng dẫn của Nghị quyết số 01/2010 thì số tiền đánh bạc để xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự được tính theo từng trận nhưng chúng ta không thể áp dụng máy móc. Trong trường hợp trên, hình thức “đá bão” nhằm tạo điều kiện cho người mua kèo có ít tiền vẫn có thể tham gia mua kèo để tính thắng thua nhiều trận. Cho nên, các trận mà Th bán kèo cho người mua có liên hệ với nhau, nếu tách rời số tiền mua bán kèo của từng trận sẽ không phản ánh được tính nguy hiểm cho xã hội của hình thức đánh bạc này. Vì vậy, việc cơ quan tiến hành tố tụng thị xã T xác định số tiền đánh bạc do Th bán cho các con bạc để truy cứu trách nhiệm hình sự là đúng quy định pháp luật. Tuy nhiên, việc cơ quan tiến hành tố tụng cộng số tiền của những người mua dưới 2 triệu đồng để truy cứu trách nhiệm hình sự chung là không phù hợp. Theo điểm b khoản 2 Điều 1 Nghị quyết số 01/2010 thì “Trường hợp tổng số tiền, giá trị hiện vật dùng đánh bạc của lần đánh bạc nào bằng hoặc trên mức tối thiểu để truy cứu trách nhiệm hình sự (từ 2.000.000 đồng trở lên) thì người đánh bạc phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội đánh bạc đối với lần đánh bạc đó.” Cho nên, theo chúng tôi thì chỉ xác định số tiền đánh bạc để truy cứu trách nhiệm hình sự của Th là 2.100.000 đồng chứ không phải là 6.700.000 đồng.
Ví dụ thứ hai: Từ ngày 24/11/2012, L.V.T bắt đầu bán kèo cá cược bóng đá ăn thua bằng tiền tại nhà thuộc tổ 20, khóm C, phường C, thị xã T, tỉnh T cho nhiều người tham gia cá cược các giải bóng đá nước ngoài diễn ra vào đêm thứ bảy, chủ nhật hàng tuần. Sau đó, T tổng hợp nhập vào hai trang mạng cá cược Sbobet và Ibet888 do Th (không rõ họ và địa chỉ) giao cho T để hưởng tiền hoa hồng 0,5% trên tổng số tiền cá cược.
Khoảng 18 giờ 15 phút ngày 02/12/2012, T mở 02 trang mạng để lấy kèo. Sau đó, T bán kèo cá cược trực tiếp và thông qua điện thoại cho nhiều người tham gia cá cược với tổng số tiền 37.700.000 đồng. Trong đó, xác định được P.T.H mua kèo cá cược 06 trận đấu với tổng số tiền 14.600.000 (gồm: trận Granada gặp Espanyol với số tiền 4.600.000 đồng; trận Cologne gặp Ingolstadt số tiền 2.000.000 đồng; trận Napoli gặp Pescara số tiền 2.000.000 đồng; trận Genoa gặp Chievo số tiền 3.000.000 đồng; trận U21 Reading gặp U21 Arsenal số tiền 1.000.000 đồng; trận Deportivo gặp Real Betis số tiền 2.000.000 đồng). Ngoài ra còn một số người khác mua kèo (nhưng không xác định được họ tên, địa chỉ) với tổng số tiền 23.100.000 đồng.
Đến 21 giờ cùng ngày, trong lúc T đang xem bóng đá thì bị Lực lượng Cảnh sát điều tra về trật tự xã hội Công an thị xã T kiểm tra và bắt quả tang.
Sau đó, T và H bị khởi tố, truy tố về tội “Đánh bạc” với số tiền đánh bạc của mỗi người lần lượt là 37.700.000 đồng và 14.600.000 đồng. Việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với T không có sự vướng mắc nhưng việc xác số tiền đánh bạc, số lần đánh bạc của H không thống nhất nhau được thể hiện qua 02 quan điểm sau:
Quan điểm thứ nhất cho rằng, chỉ tính tổng số tiền mà H tham gia đánh bạc đối với những trận mà H mua cược từ 2 triệu đồng trở lên. Đối với những trận có số tiền mua cược dưới 2 triệu đồng thì không cộng vào. Đối với số lần đánh bạc, H phải chịu tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự “phạm tội nhiều lần” theo điểm g khoản 1 Điều 48 Bộ luật Hình sự do H mua cược nhiều trận từ 2 triệu đồng/trận trở lên.
Quan điểm thứ hai cho rằng, theo quy định tại khoản 1 Điều 248 Bộ luật Hình sự thì: “Người nào đánh bạc dưới bất kỳ hình thức nào được thua bằng tiền hay hiện vật có giá trị lớn …” và hướng dẫn tại điểm c khoản 2 Điều 1 Nghị quyết số 01/2010 có nội dung: “Trường hợp đánh bạc từ hai lần trở lên mà tổng số tiền, giá trị hiện vật dùng đánh bạc của từng lần đánh bạc bằng hoặc trên mức tối thiểu để truy cứu trách nhiệm hình sự (từ 2.000.000 đồng trở lên) thì người đánh bạc phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội đánh bạc với tình tiết tăng nặng “phạm tội nhiều lần” quy định tại điểm g khoản 1 Điều 48 của Bộ luật hình sự.” Cho nên, khi người cá độ tham gia nhiều trận thì chỉ cần có 01 trận từ trên 2 triệu đồng là họ đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự và số tiền phải tính trên tổng số tiền mà họ bỏ ra mua cược các trận đó (nhưng không dùng tổng số tiền này để định khung hình phạt). Hơn nữa, các trận này đều diễn ra trong 01 đêm. Cho nên, không được bỏ những trận mà số tiền dưới 2 triệu đồng khi xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự. Đối với số lần đánh bạc, do H mua cùng lúc nhiều trận bóng đá nên chỉ xem là H đánh bạc 01 lần và không thể áp dụng tình tiết tăng nặng “phạm tội nhiều lần” đối với H.
Chúng tôi thống nhất với quan điểm thứ nhất. Bởi vì, theo điểm b khoản 2 Điều 1 Nghị quyết số 01/2010 thì “Trường hợp tổng số tiền, giá trị hiện vật dùng đánh bạc của lần đánh bạc nào bằng hoặc trên mức tối thiểu để truy cứu trách nhiệm hình sự (từ 2.000.000 đồng trở lên) thì người đánh bạc phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội đánh bạc đối với lần đánh bạc đó”. Do các trận mà H mua kèo khác nhau nên không thể cộng những trận có số tiền mua kèo dưới 2 triệu đồng. Bên cạnh đó, theo điểm c khoản 2 Điều 1 Nghị quyết số 01/2010 thì “đánh bạc từ hai lần trở lên mà tổng số tiền, giá trị hiện vật dùng đánh bạc của từng lần đánh bạc bằng hoặc trên mức tối thiểu để truy cứu trách nhiệm hình sự (từ 2.000.000 đồng trở lên) thì người đánh bạc phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội đánh bạc với tình tiết tăng nặng “phạm tội nhiều lần” quy định tại điểm g khoản 1 Điều 48 của Bộ luật hình sự”. Đồng thời, theo điểm b khoản 4 Điều 1 Nghị quyết số 01/2010 thì việc xác định 01 lần đánh bạc được hiểu là tham gia chơi trong một trận bóng đá. Vì vậy, trong trường hợp trên, H phải chịu tình tiết tăng nặng “phạm tội nhiều lần”.
Cá độ bóng đá được thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Tuy nhiên, do hướng dẫn của Nghị quyết số 01/2010 chưa dự trù điều chỉnh hết các hình thức diễn ra trên thực tiễn nên chưa có sự áp dụng thống nhất như 02 ví dụ trên. Vì vậy, chúng tôi kiến nghị, Tòa án nhân dân tối cao cần hướng dẫn rõ các nội dung sau:
Thứ nhất, khi các bên tham gia mua bán kèo nhiều trận bóng đá khác nhau nhưng có trận trên định lượng và có trận dưới định lượng thì tổng số tiền được xác định để truy cứu trách nhiệm hình sự (không xem xét định khung hình phạt) không bao gồm số tiền của những trận dưới định lượng. Hiện nay, điểm b khoản 2 Điều 1 Nghị quyết số 01/2010 chưa quy định rõ việc xử lý những lần mua cược dưới định lượng. Đối với các trận cá độ dưới định lượng cần phải bị xử phạt hành chính.
Thứ hai, trường hợp một người mua kèo nhiều trận mà số tiền của từng trận trên định lượng thì người đó phải bị áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự “phạm tội nhiều lần” được quy định tại điểm g khoản 1 Điều 48 Bộ luật Hình sự bất kể họ mua trong cùng một lúc hay mua kèo ở nhiều thời điểm khác nhau.
Thứ ba, trong trường hợp hình thức đánh bạc phải thông qua nhiều trận bóng đá khác nhau (như hình thức đá bão ở ví dụ thứ nhất) mới thể hiện được tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hình thức đánh bạc đó thì việc xác định số lần, số tiền đánh bạc phải bao gồm số tiền mua bán kèo các trận đấu đó. Trong trường hợp này, không được tách rời từng trận để tính số tiền, số lần đánh bạc khi xem xét trách nhiệm hình sự.
ThS. Thái Chí Bình
Không có nhận xét nào: